Ünsüz Sertleşmesi

Bu yazımızda sizlere ünsüz sertleşmesi ile ilgili bilgilerden söz ederek, ünsüz sertleşmesi nedir, ünsüz sertleşmesi örnekleri nelerdir, ünsüz sertleşmesine aykırılık durumları ne zaman geçerlidir… gibi soruların yanıtlarını vermeye çalışacağız. Ünsüz sertleşmesi hakkında siz de bilgi sahibi olmak istiyorsanız, zaman kaybetmeden bilgilerimizin aktarımını gerçekleştirmeye başlayalım…

Ünsüz Sertleşmesi Nedir?

Türkçe’mizde sekiz adet sert ünsüz harf bulunmaktadır. Bunlar “p, ç, t, k, f, h, s, ş” olarak sıralanmaktadır. Bir de, üç adet yumuşak ünsüz harfin ünsüz sertleşmesi hakkında bilgi edinirken bilinmesi gerekir ki bu harfler c, d, g’dir… Eğer ki bir sözcük, sert ünsüzlerden bir tanesi ile biter; ve yumuşak ünsüzlerden bir tanesi ile başlayan bir ek alacak olursa, yumuşak ünsüzlerin sertleşmesi durumu söz konusu olur, ve, c = ç, d = t, g = k harfine dönüşür… İşte bu durum Türkçe’mizde ünsüz sertleşmesi olarak bilinir; ve ünsüz sertleşmesinin diğer adı da ünsüz benzeşmesidir.

Ünsüz sertleşmesine ünsüz benzeşmesi denilmesinin temelinde şu neden yatmaktadır: bir kelimenin son harfi sert ünsüz ise, ve bu kelimenin almış olduğu ek yumuşak ünsüz ile başlıyorsa, yumuşak ünsüz de sertleşerek, kendisinden önce genel sert ünsüze benzemektedir. Bu nedenle ünsüz sertleşmesi, aynı zamanda ünsüz benzeşmesi olarak da isimlendirilmektedir. Konuyu daha iyi anlayabilmeniz için ünsüz sertleşmesi örneklerine de bakalım…

Ünsüz Sertleşmesi Örnekleri

• Kitap + Cı = Kitapçı
• Sokak + Da = Sokakta
• Yurt + Daş = Yurttaş
• Türk + Ce = Türkçe
• Mert + Ce = Mertçe
• Kürk + Cü = Kürkçü
• Semt + De = Semtte
• Takip + Ci = Takipçi
• Sanat + Cı = Sanatçı
• Dilek + Ce = Dilekçe
• 5 + De = 5’te

Ünsüz Sertleşmesine Aykırılık Durumları

-Birleşik kelimelerden bazıları bu kurala uymamaktadır.
• Dikdörtgen
-Matematikte kullanılan bazı terimler de ünsüz sertleşmesine uymaz.
• Üçgen
-De; ve Da bağlaçları ek değil kendi başlarına bir kelimedirler. Bu nedenle, zaten kendilerinden önce gelen kelimeden ayrı yazıldıkları için, sert ünsüz ile biten bir kelimenin sonrasında dahi gelseler, ünsüz sertleşmesi kuralına uymazlar…