Sözcükte anlam olaylarını, sözcükte anlam ve sözcükte anlam ilişkilerinin sonrasında sizlerle paylaşacağız. Sözcükte anlam olayları konu anlatımını gerçekleştirirken, sözcükte anlam olayları sorularının ne şekilde gelebileceğinden bahsetmeden de geçmeyeceğiz. O halde başlıklar ve örnekleri ile birlikte sözcükte anlam olayları konu anlatımını sizler için gerçekleştirmeye başlayalım.

Sözcükte Anlam Olayları

■ Benzetme: Sözcükte anlam olayları içerisinde benzetmeye teşbih adı da verilmektedir. Teşbihte hata olmaz şeklinde bir atasözümüz bulunmaktadır. Benzetmede hata olmaz şeklinde de değiştirebiliriz. Bir varlığın özellik bakımından daha güçlü bir varlığa benzetilmesi durumunda söz konusu olan teşbihte, benzeyen ve benzetilen olmak üzere iki farklı unsur söz konusudur. Benzetilen varlık benzeyen varlığa göre, söz konusu özellik açısından daha güçlüdür. Örneklendirecek olursak:

Taş yürek, inci diş örneklerinde, temel unsurlara dayalı benzetme söz konusudur.
Sözlerin bir hançer örneğinde benzeyen sözler, benzetilen ise hançerdir.

■ Kişileştirme: İnsan olmayan varlıklara insan muamelesi yaparak, insan özelliklerini yüklemeye kişileştirme, yani sözcükte anlam olayları içerisinde teşhis adı verilmektedir. Sözcükte anlam olayları soruları içerisinde kişiselleştirme ya da teşhis soruları ile çok sık karşılaşılmaktadır; özellikle de KPSS soruları içerisinde. Sorular genellikle, şıklardan hangisinde kişiselleştirmeye yer verildiği, insana özgü bir olayın doğaya yansıtıldığı ya da düşselleştirmenin söz konusu olduğu şeklinde sorulmaktadır. Kişiselleştirmeyi örneklendirmek istersek:

Denizin uyuması
kuşların konuşması
cırcır böceklerinin şarkı söylemesi

■ Dolaylama: Bir kavram ya da varlık bir sözcük ile anlatılabilecek iken, cümle içerisinde bu sözcüğü kullanmak yerine, birden çok sözcük kullanarak o kavram ya da varlığı tanıtma durumuna dolaylama adı verilmektedir. Örneklendirecek olursak:

Ormanların kralı –> aslan
file bekçisi –> kaleci
Akdenizin incisi –> Mersin

■ Aktarmalar: Sözcükte anlam olayları konu anlatımı içerisinde aktarmaları iki alt başlık ile inceleyeceğiz. Bunlardan biri ad aktarmaları, diğeri de deyim aktarmalarıdır.

• Ad Aktarmaları: Mecaz-ı Mürsel olarak da bilinen ad aktarması, herhangi bir benzerliği bulunmasa da, bir sözcüğün, başka bir sözcük yerine, sadece anlam ilgisi dolayısı ile kullanılması olayına verilen isimdir. Ad aktarması genellikle dolaylama ile karıştırılmaktadır. Ancak dolaylamada iki sözcük kullanılmaktadır. Ad aktarması tek sözcük ile gerçekleştirilmektedir. Dolaylamada benzerlik söz konusu iken, ad aktarmasında herhangi bir benzerlik durumu söz konusu değildir, sadece anlam ilgisi dolayısı ile yapılmaktadır.

Ebru Gündeş’i seviyorum —> Sanatçı ve şarkıları yani eserlerini
1983 doğumluyum —> yıl ve sayı ilişkisi

• Deyim Aktarması: Sözcükte anlam olayları içerisinde deyim aktarmasının dört alt başlıkta inceleneceğini belirtebiliriz.

▬ İnsandan Doğaya Aktarma: Sözcükte anlam olayları konu anlatımında biraz önce belirtmiş olduğumuz kişiselleştirme, yani teşhis ile, insandan doğaya aktarma aynı şeyi ifade etmektedir.

Huzursuz deniz
Hırçın rüzgar
Dağların eteği

▬ Doğadan İnsana Aktarma: Doğadaki varlıkların özelliklerinin insana aktarılması durumudur.

Dalgalı saçlar
Uğuldayan kulaklar
Kükreyen adam

▬ Doğadan Doğaya Aktarma: Doğadaki bir varlığın özelliklerinin, yine doğadaki başka bir varlığa aktarılması durumuna doğadan doğaya aktarma adı verilmektedir.

Bir aslan miyav dedi
Minik fare kükredi

▬ Duyular Arası Aktarma: Bir duyu için söz konusu olan bir kavramın, başka bir duyuya aktarılması durumuna duyular arası aktarma adı verilmektedir.

Bakışları çok keskin
Sesi çok tatlı