Birleşik Kelimelerin Yazımı Yazım Kuralları Nasıl Yazılır?

Birleşik kelimelerin yazımı hakkında bilgi sahibi olabileceğiniz yazımız içerisinde, birleşik kelimeler hakkında farklı bilgilere ulaşabileceksiniz. Örneğin bizler, söz konusu bileşik kelimeler olduğunda, tamamının bitişik yazıldığını düşünürüz. Ancak ayrı yazılan birleşik kelimeler de mevcut.

Birleşik kelimelerin yazımı hakkında bilgi sahibi olmak için her bir kelimeyi teker teker ezberlemeniz de mümkün değil. Ancak yazım kurallarını öğrenmeniz halinde hangi kelimenin nasıl yazılacağı hakkında fikir sahibi olmuş olursunuz. BilgiBilgi olarak amacımız sizin bu konuyu özümsemenizi sağlamak.

Birleşik Kelimelerin Yazımı

Birleşik kelimelerin yazımı için ilk olarak bir isim tamlaması, sıfat tamlaması ya da ikilemenin bir araya geldiğinde yeni bir anlam oluşturduğunu görmek gerekiyor. Sonrasında ise oluşan birleşik kelime için kurallar hakkında bilgi saghibi olmak önem taşıyor.

Bu noktada ezbere verebileceğimiz tek bilgi şu olabilir: Hiç bir bileşik kelimenin, sadece adı dolayısı ile bitişik yazılacağını düşünmemelisiniz. Çünkü birleşik kelimelerin yazımı, belirli kurallar çerçevesinde netleşmektedir. O halde önemli olan bu kuralları öğrenmektir. Peki söz konusu kurallar nelerdir?

Birleşik Kelimelerin Yazım Kuralları

Birleşik kelimelerin yazım kuralları hakkında bilgiler vermek için konuyu maddeler halinde anlatalım ve her bir maddeyi de örneklerle açıklayalım.

• Eğer bir birleşik kelimenin ilk kelimesinde hece düşmesi söz konusu ise bitişik yazılır.

Pazartesi = (Pazar + ertesi) Kaynata = (kayın + ata)

• Bazı birleşik kelimelerde ikinci kelime, olmak, etmek gibi, ol ya da et ile başlayan yardımcı eylemlerle türer. Ve bu esnada, bir hece düşmesi ya da süs türemesi söz konusu olabilir. Bu gibi birleşik kelimelerin bitişik yazılması doğrudur.

Hapsolmak = (hapis + olmak) Halletmek = (hal + etmek)

• Bazı birleşik kelimeler türemeleri sırasında, kelimelerin, benzetme yolu ile anlam değişikliğine uğramasına neden olabilirler ki bu tür birleşik kelimelerin bitişik yazılması gerekir.

Yalıçapkını (Yalı ve çapkın kelimelerinin çok farklı anlamları bulunsa da yalıçapkını bir kuş cinsidir. Kavuniçi, kavunun içini değil, bir rengi hatırlatmaktadır.

• Yazmak, gelmek, görmek, durmak, bilmek, kalmak ve vermek fiilleri, a, e, ı, i, y, ü zarf fiil eklerinin yardımı ile birleşik kelime oluşturuyorlarsa, bu birleşik kelimeler bitişik yazılır.

Düşeyazmak = (düş + e + yazmak) Gidebilmek, Gelivermek, Bakakalmak

• Birleşik kelimelerin ikincisi, mış, miş, maz, mez, ır, ir, r, an, en sıfat fiilleri ile kalıplaşmış ise bitişik yazılır.

Dalgakıran = (dalga + kır + an) Külyutmaz, Hayırsever

• Birleşik kelimelerin yazım kuralları, kelimelerden biri ya da ikisi çekimli fiil ise bitişik yazım gerektirmektedir.

Biçerdöver, İmambayıldı

• Birleşik kelimelerde, kelimeyi oluşturan ögelerden biri ya da ikisi emir kipi ise bitişik yazım söz konusudur.

Yapboz, Sıkboğaz

Birleşik Kelimeler Nasıl Yazılır?

Birleşik kelimeler nasıl yazılır sorusunun yanıtlarını maddeler halinde vermeye devam edelim.

• Birleşik kelime Türkçe ve yer adı ise bu birleşik kelimelerin yazımı bitişik olmalıdır.

Babaeski, Gümüşhane

• Irmak, göl, tepe, dağ, kent, köy… isimleri ile birleşip, belirtisiz isim tamlaması ya da sıfat tamlaması oluşturan birleşik kelimelerin yazılışı, yer adı ise bitişik olmalıdır.

Ataşehir, Yakaköy, Anıttepe

• Kişi ismi ile ünvanının birleşerek oluşturduğu yer ve kuruluş adları bitişik yazılmalıdır.

Haydarpaşa, Aliağa

• Ana yönlerin birleşmesi ile oluşan ara yönler bitişik yazılır.

Güneybatı, Kuzeydoğu

• Bildiğimiz gibi, üzeri, alt ve üst kelimeleri yer tarif eder. Ancak bu kelimelerle birleşerek oluşmuş olan ve yer adı bildirmeyen birleşik kelimeler bitişik yazılır.

Gözaltı, Suçüstü

• Birleşik kelimelerin her biri gerçek anlamını koruyor da olsa, kalıplaşmış olarak bitişik yazımın söz konusu olduğu durumlar da vardır.

Aşçıbaşı, Eloğlu

• Ev kelimesi ile oluşturulan birleşik kelimeler bitişik yazılır.

Cezaevi, Huzurevi

• Zade, name ve hane kelimeleri ile kurulan birleşik kelimelerin yazımı bitişiktir.

Yemekhane, Tasdikname

• İkinci kelimesi, olunmak, olmak, eylemek, edilmek ve etmek yardımcı fiillerinden biri olan ve bu kelimeler eklendiği halde ilk kelimesinde hece düşmesi bulunmayan birleşik kelimelerin yazılışı ayrıdır.

Tarif etmek, Yok olmak
Birleşik kelimeler nasıl yazılır sorusunun yanıtları bu kadarla da sınırlı değil elbette.

• Birleşik kelimelerin oluşumu sırasında, hiç bir kelime ya da en azından ikinci kelimenin anlam değişikliğine uğramaması sonucu, ayrı yazım söz konusu olmalıdır.

Yaban ördeği, El sabunu

• An, en, ar, er, r, maz, mez sıfat fiilleri ile kurulan birleşik kelimeler sıfat tamlaması oluşturuyor iseler, ayrı yazılmaları gerekir.

Güler yüz, Çıkmaz sokak

• Bir renk ismi ve renk kelimesi ile birlikte kurulan birleşik kelimelerin ayrı yazılmaları gerekmektedir.

Taba rengi, Limon sarısı, Kırmızı halı

• Bir renk ismi ve öncesinde, renk tonunu belirten bir kelime ile kurulan birleşik kelimeler ayrı yazılır.

Açık mavi, Koyu yeşil

Birleşik Kelimelerin Yazılışı

Birleşik kelimelerin yazılışı için bilinmesi gerekenler ne çok değil mi?

• Yer isimleri ile birlikte kullanılan yönler ya da aşağı, yukarı gibi, yerin konumunu bildiren kelimelerden kurulan birleşik kelimelerin yazım kuralları, ayrı yazılma gerekliliğini ortaya çıkartmaktadır.

İç Anadolu, Uzak Doğu, Güney Ege

• Kişi adları ile oluşturulmuş birleşik kelimeler ayrı yazılır. Ünvanlı kişi adlarından oluşan birleşik kelimelerin yazımı ile ilgili bilgileri ise daha önce sizlerle zaten paylaşmıştık.

İsmet İnönü Bulvarı, Fevzi Çakmak Sokağı

• Sıra, iç ve dış kelimeleri ile kurulan birleşik kelimelerin yazılışı ayrı olmalıdır.

Hafta içi, Yurt dışı

• Birleşik kelimelerin başında, çift, tek, çok, iki, bir, peşin, sol, sağ, küçük, büyük, orta, dış, iç, karşı, yan, art, arka, ön, ana, üst, alt kelimeleri varsa, bu birleşik kelimelerin yazımı ayrıdır.

Üst kat, Arka kapı

Birleşik kelimelerin yazılışı ve birleşik kelimelerin yazımı bu şekilde bilinmelidir.