Türkiye’nin Ovaları Ve Özellikleri Ovalarının Çeşitleri

Türkiye’nin ovaları hakkında bilgi aktarımında bulunacağımız ilerleyen bölümlerde, Türkiyenin ovaları ve özellikleri ile birlikte, Türkiye’nin ovalarının çeşitlerinden de söz edeceğiz. Üzerinde tarımsal faaliyetlerin yapıldığı, akarsular tarafından yarılmamış olan düzlüklere ova adı verilmektedir.

Dağ eteği ovaları, eski göl yeri ovaları, lav örtüsü ovaları, karstik ovalar, delta ovaları ve tektonik ovalar, Türkiye’nin ovaları arasında yer alan çeşitlerdir. BilgiBilgi içerisinde farklı sayfalarda konu hakkında bilgilere ulaşabilmeniz de mümkün.

Türkiye’nin Ovaları

Türkiye’nin ovaları ortalamada Avrupa’nın ovalarından çok daha fazladır. Bu ovalar genellikle akarsu tortularına sahiptirler. Dolayısı ile tarım alanı olarak değerlendirilmeleri de söz konusudur. Bazı ovalar ise yüksek verimli olmalarına karşın yerleşim birimi olarak kullanılmaktadırlar.

Türkiye’nin Ovaları

Türkiye’nin ovaları yükseklik olarak değerlendirildiklerinde doğuya doğru gidildiğinde yüksekliği artan ovalardandır. İlerleyen bölümlerde detaylı olarak konu hakkında bilgi sahibi olmanızı sağlayacağız.

Türkiye’nin Ovaları Ve Özellikleri

Türkiye’nin ovaları ve özellikleri maddeler halinde şu şekilde sıralanabilir:

• Türkiye’nin ovaları’nın yükseltileri, Doğudan Batıya doğru gidildikçe azalır.

• Türkiye fiziki haritasında, ovalar koyu yeşil renk ile gösteriliyorsa, yükseklik 0 – 200 metre arasındadır. Açık yeşil ile gösterilen ovaların yüksekliği 200 – 500 metre arasını ifade eder. Sarı renk 500 – 1000 metre arasını ifade ederken, 1000 – 1500 metre arasını da turuncu renk göstermektedir.

Bunun yanında, 1500 metre ve üzerinin Türkiye fiziki haritasında gösterildiği renk kahverengidir. Doğu Anadolu bölgesi için Türkiye fiziki haritasına bakıldığında en çok kahverengi ile karşılaşılır Yeşili ise en çok Marmara bölgesinde görürüz.

Kahverenginin ağırlıkta olduğu yerlerde yükseklik fazla olduğu için, yıllık sıcaklık farkı azdır. Bu bölgelere çok fazla kar yağar ve don olayları sık gerçekleşir. Akarsulardaki taşıma ve aşındırma gücü fazladır. Fiziksel parçalanmaların çok görüldüğü bu bölgelerde ulaşım zordur. Gerçek alanlar ile izdüşümler arasındaki fark ise fazladır.

• Türkiye’nin ovaları ve özellikleri arasında yer alan bir diğer faktör de tarım alanı olarak kullanılmaya elverişli olmalarıdır. Çünkü verimli toprakları vardır. Çevrelerine göre alçakta kalmaktadırlar. Ve bunun yanında, etrafları kapalıdır.

• Türkiye’nin ovaları günümüzde, hem yerleşim birimi; hem de ulaşım için kullanılmaya başlanmıştır. Bu durum beraberinde, ülkemizin doğal dokusunun bozulmasını getirmiştir.

• Türkiye’nin ovaları’nda boşaltım ağı; yani drenaj azdır. Bu durumun sonucu olarak, çevreden gelen sular, ovaların bataklık halini almasını sağlamaktadır. Doğu Anadolu bölgesinde sık olarak yaşanan bu durum en çok da Erzurum Ovası’nda gözlemlenmektedir.

Türkiye’nin Ovalarının Çeşitleri

Türkiye’nin ovalarının çeşitleri, oluşumlarına göre incelediğimizde şu isimlerle karşılaşıyoruz:

• Tektonik Ovalar: Çöküntü alanlarının, fay hattına bağlı olarak ortaya çıkmasının sonrasında, akarsu alüvyonları ile dolması durumunda oluşan ovalara tektonik ovalar adı verilmektedir. Oluşumlarına göre, Türkiye’nin ovalarının çeşitleri arasında en yaygın görülen tür tektonik ovalardır.

Fay hatları üzerinde oluşmuşturlar. Bunu, Türkiye’nin ovalarının dağılışına baktığımızda rahatlıkla görebiliriz. Türkiye’nin ovaları arasında yer alan tektonik ovaları gözden geçirdiğimizde:

– Marmara Bölgesindeki tektonik ovalar: İnegöl Ovası, Ergene Ovası, Mustafa Kemal Paşa Ovası, Bursa Ovası, Balıkesir Ovası, Adapazarı Ovası

– Ege Bölgesindeki tektonik ovalar: Koçarlı Ovası, Yenipazar Ovası, Ödemiş Ovası, Söke Ovası, Alaşehir Ovası, Torbalı Ovası, Tire Ovası, Akhisar Ovası, Salihli Ovası, Turgutlu Ovası, Bergama Ovası, Soma Ovası

– Akdeniz Bölgesindeki tektonik ovalar: Kahramanmaraş Ovası, Amik Ovası

– Karadeniz Bölgesindeki tektonik ovalar: Artova Ovası, Zile Ovası, Turhal Ovası, Niksar Ovası, Erbaa Ovası, Merzifon Ovası, Taş Ova, Sulu Ova, Tosua Ovası, Düzce Ovası, Bolu Ovası

– Doğu Anadolu Bölgesindeki tektonik ovalar: Pasinler Ovası, Tercan Ovası, Yüksekova, Erzincan Ovası, Erzurum Ovası, Elbistan Ovası, Iğdır Ovası, Karlıova, Hınıs Ovası, Varto Ovası, Elazığ Ovası, Malatya Ovası

– İç Anadolu Bölgesindeki tektonik ovalar: Çubuk Ovası, Eskişehir Ovası, Aksaray Ovası, Develi Ovası, Kayseri Ovası, Konya Ovası

– Güneydoğu Anadolu Bölgesindeki tektonik ovalar: Harran Ovası, Birecik Ovası, Suruç Ovası, Ceylanpınar Ovası

• Delta Ovaları: Türkiye’nin ovalarının çeşitleri arasında delta ovalarına da sıklıkla rastlamaktayız. Delta ovalarının oluşumları şu şekilde gerçekleşmektedir: Akarsular geçtikleri yerleri aşındırarak, alüvyal maddeleri deniz kenarında biriktirirler. Ancak delta ovalarının oluşması için bazı şartların da gerekli olduğunu mutlaka bilmelisiniz.

Bu şartlar arasında: akarsuyun mutlaka bölgede bulunması gerekmektedir. Ayrıca bölgede gel-git, yani medcezir olaylarının da olmaması gerekir. Zaten daha çok okyanus kıyılarında görülen gel-git olayı, Türkiye’de çok fazla etkili değildir. Bununla birlikte, delta ovalarının oluşabilmesi için gereken diğer şartlar:

Deniz kıyısının derinliğinin çok fazla olmaması, var olan akarsuyun, taşıdığı alüvyal maddelerin çok olması, kıyıda güçlü akıntıların bulunmaması ve akarsu havzasında bulunan jeolojik tabakaların kolay aşınabilir olması… gibi şartlar gereklidir. Delta ovalarını şu şekilde sayabiliriz:

– Ege Bölgesindeki delta ovaları: Dikili Ovası, Menemen Ovası, Selçuk – Efes Ovası, Balat Ovası

– Akdeniz Bölgesinde bulunan delta ovaları: Silifke Ovası, Çukurova… Çukurova’nın, Türkiye’nin en büyük delta ovası olduğunu, bunun sebebinin de, Ceyhan Nehri’nden çok fazla alüvyal madde alınması olduğunu belirtmemiz gerekmektedir.

– Karadeniz Bölgesindeki delta ovaları: Çarşamba Ovası, Bafra Ovası.
Türkiye’nin ovalarının çeşitleri arasında yer alan delta ovaları en çok Ege Bölgesi’nde bulunmaktadır. Çünkü dağlar kıyıya dik uzanır ve bunun sonucu olarak da kıyı derinliği fazla değildir.

Canik Dağları kıyıdan uzaklaştığı için Karadeniz Bölgesinde delta ovaları yer almaktadır. Marmara Bölgesinde ise delta ovalarına rastlanmamaktadır. Çünkü, hem akarsuların boyları kısadır; hem de akarsuların yükseltileri azdır. Dolayısı ile aşındırma ve taşımayı rahat bir şekilde yapamazlar.

• Karstik Ovalar: Türkiye’nin ovalarının çeşitleri arasında yer alan karstik ovaların diğer adı polye’dir. Kalker arazinin yaygın olarak bulunduğu bölgelerde görülen karstik ovalar, çözülmeye bağlı olarak oluşmuşturlar. Daha çok Akdeniz Bölgesinde görülmekle birlikte, genellikle verimsiz olduklarını da belirtmemiz gerekmektedir.

Polye ve karstik ova olarak bilinen bu ovaların diğer bilinen adı da gölova’dır. Eriyebilme özelliğine sahip olan kayaçların bulunduğu arazilere karstik arazi adı verilmektedir. Türkiye’de bulunan karstik ovalara gelince:
Elmalı Ovası, Kestel Ovası, Muğla Ovası, Korkuteli Ovası, Acıpayam Ovası, Tefenni Ovası… olarak belirtilmektedir.

• Eski Göl Yeri Ovaları: Türkiye’nin ovaları arasında yer alan eski göl yeri ovaları daha çok İç Anadolu bölgesinde bulunmaktadır. Önceden göl olan, sonrasında ise zamanla suları çekilen çanakların, seller ve akarsuların taşıdığı alüvyal malzemeler ile dolması sonucu oluşan ova çeşitleridir.

• Lav Örtüsü Ovaları: Volkanizma hareketleri sonrasında ortaya çıkan ovalardır. Doğu Anadolu Bölgesinde yaygın olarak görülürler. Türkiye’nin ovaları arasında yer alan lav örtüsü ovalarına örnek olarak:
Çaldıran Ovası, Malazgirt Ovası, Muradiye Ovası’nı verebiliriz.

• Dağ Eteği Ovaları: Taşınan malzemelerin, dağlık bölgelerde, dağların eğiminin az olduğu yerlerde birikmesi sonucu ortaya çıkan ovalara dağ eteği ovaları adı verilmektedir. Türkiye’nin ovaları arasında yer alan dağ eteği ovalarına örnekler:
İnegöl Ovası, Akşehir Ovası, Bursa Ovası