Türkiye’nin Dağları Konu Anlatımı Özellikleri Ve Sonuçları

Türkiye’nin dağları konu anlatımı Coğrafya dersinde gerçekleşmekte ve edindiğimiz bilgiler zaman zaman her birimizin karşısına çıkmaktadır. Ülkemizde dağlar 3. jeolojik zamanda, Alp Himalaya orojenez dağ oluşumu ile oluşmaya başlamıştır. Bunun sonucu olarak Toros Dağları ve Kuzey Anadolu dağları ortaya çıkmıştır.

Türkiye’nin dağları konu anlatımı sırasında, dağların oluşurken orojenik hareketler ve volkanizmanın doğrudan etkisi olmuştur. Epirojenik hareketler ise dağların yükseltilerinin artmasında önemli etki göstermiştir. Ülkemiz dağları genellikle Doğu – Batı yönünde sıradağlar şeklinde uzanmaktadır. BilgiBilgi ile ilerleyen bölümlerde daha detaylı bilgiler edinebilirsiniz.

Türkiye’nin Dağları Konu Anlatımı

Türkiye’nin dağları konu anlatımı sırasında dağlarımızın üç alt kategoride ele alınabilir

• Kıvrımlı Dağlar : Türkiye’nin dağları konu anlatımı içerisinde kıvrımlı dağların önemli bir yeri bulunmaktadır. Levhaların sıkışması sonucunda, esnek tabakaların kıvrılıp yükselmesi ile kıvrımlı dağlar oluşmuştur. Antiklinal, kıvrımlı dağların yüksekte kalan kısımlarına, Senklinal ise alçakta kalan, çanak şeklindeki kısımlara verilen addır. Türkiye’nin dağları içerisinde en çok kıvrımlı dağlar yer almaktadır.

– Karadeniz kıyısına doğru uzanan kıvrımlı dağlar, Türkiye’nin dağları arasında yer alan Kuzey Anadolu Dağlarıdır. Bolu, Küre, Canik, Ilgaz, Kaçkar, Deveci, Rize, Giresun, Yalnızçam, Köroğlu, Kop, Mescit ve Çimen dağları, Türkiye’nin kıvrımlı dağlarına örnek olarak verilebilecek isimler arasında yer almaktadır.

– Akdeniz kıyısına paralel uzanan kıvrımlı dağlar Toros Dağlarıdır. Toros Dağları üçe ayrılmaktadır: Güneydoğu Toroslar, Orta Toroslar ve Batı Toroslar olmak üzere. Batı Toros Dağları’nın isimleri şu şekildedir: Dedegöl, Karakuş, Geyik, Sultan, Barla, Bey, Söğüt…

Orta Toros Dağlarının isimleri ise: Binboğa, Maraş, Tahtalı, Engizek, Bolkar, Aladağlar… Güneydoğu Toros Dağları’na baktığımızda gördüğümüz dağlar ise: Güneydoğu Anadolu bölgesini Kuzey yönünden çevreleyen dağlar ile Hakkari ve Bingöl’dür.

– Doğu Anadolu bölgesindeki kıvrımlı dağların isimleri: Mengen, İspiriz, Allahuekber, Munzur, Karasu, Malatya, Mercan, Cilo…

– İç Anadolu bölgesinin kıvrımlı dağları: Tecer, Elmadağ, Köse Dağları ve Akdağlar’dır.

– Marmara Bölgesi kıvrımlı dağları: Biga, Işıklar, Koru, Samanlı, Yıldız Dağları

– Ege Bölgesi kıvrımlı dağları: Emirdağ, Eğrigöz, Demirci ve Sandıklı Dağları’dır.

• Kırık Dağlar: Kıvrılamayacak kadar sert olan; ancak basınç dolayısı ile kırılan kütlelerin oluşturduğu dağlara kırık dağlar adı verilmektedir. Horst, kırık dağların yüksek yerlerine verilen isim iken, Graben de bu dağların alçak kısımlarına verilen isim olarak bilinmektedir.

Türkiye’nin dağları arasında yer alan kırık dağlar en çok Ege Bölgesi’nde karşımıza çıkmaktadır. Kuzey’den Güneye doğru Ege Bölgesinde bir Horst, bir Graben; yani bir dağ, bir akarsu sırası genellikle bozulmadan devam etmektedir. Türkiye’nin dağları konu anlatımında kırık dağ isimlerine bakmak istersek.

– Yunt Dağı

– Madra Dağı

– KazdağıAydın Dağları

– Bozdağlar

– Menteşe Dağları

– Amanos Dağları (Ege Bölgesinde değil, Akdeniz Bölgesinde yer almaktadır. Ancak kırık dağlar arasında yer alıp, Nur Dağları adı ile de bilinmektedir.)

• Volkanik Dağlar: Yerin içinde bulunan akışkan ve kızgın magma tabakasının, zayıf ve dirençsiz yerlerden yeryüzüne çıkarak katılaşması sonucu oluşan dağlara volkanik dağlar adı verilmektedir.

Volkanik dağlar genellikle arazilerde tek şekilde bulunurlar. Bununla birlikte, ayırıcı bir diğer özellikleri de genellikle fay hatları üzerinde yer alıyor olmalarıdır. Türkiye’nin dağları arasında yer alan volkanik dağları şu şekilde özetleyebiliriz:

– Doğu Anadolu Bölgesindeki volkanik dağlar: Nemrut, Süphan, Tendürek, Ağrı

– İç Anadolu Bölgesindeki volkanik dağlar: Karadağ, Karacadağ, Hasandağ, Melendiz, Erciyes dağlarıdır.

– Ege Bölgesindeki volkanik dağlar: Manisa ve Kula konileri

– Marmara Bölgesindeki volkanik dağ: Uludağ’dır.

– Akdeniz Bölgesi’nde Hassa ve Hatay bulunmaktadır.

– Güneş Doğu Anadolu Bölgesine de İç Anadolu Bölgesindeki Karacadağ uzanmaktadır. (Karacadağ, fay tabakasının çok akışkan olması dolayısı ile Türkiye’nin dağları arasındaki en geniş konili volkanik dağı olarak bilinmektedir.)

Türkiye’nin Dağları Ve Özellikleri

Türkiye’nin dağları ve özellikleri hakkında bilgileri de maddeler halinde şu şekilde sıralayabiliriz:

• 3. Jeolojik zamanda oluşmuş olan Türkiye’nin dağları, Alp – Himalaya kıvrım dağ kuşağında yer almakta olmakla birlikte, oluşumu genç bir yapıdadırlar. 4. Jeolojk zamanda, buzullaşmanın etkisi ile oluşmuş olan dağlar da bulunmaktadır ki bunlar: Bolkar, Kaçkar, Ağrı buzul dağları şeklinde sıralanabilmektedir.

• Türkiye’nin dağları ülkenin Doğusuna doğru yükseltisi artan dağlar olmakla birlikte, yükseltinin genellikle 1500 metrenin üzerinde olduğunu belirtmekte yarar bulunmaktadır.

• Ege Bölgesinde kıyıya dik uzanan Türkiye’nin dağları Akdeniz ve Karadeniz bölgesinde ise kıyıya paralel olarak uzanmaktadır. Bu nedenle, ulaşımdan kıyı tipine, nüfustan turizme kadar pek çok faktör, Türkiye’nin dağları ve özelliklerinden etkilenerek değişkenlik göstermektedir.

• Yükseklik sıralamasına göre, Türkiye’nin dağları arasında yer alan ilk 5 ismi şu şekilde özetleyebiliriz:

– Büyük Ağrı Dağı 5.137 Metre

– Buzul Dağı 4.166 Metre

– Süphan Dağı 4.058 Metre

– Kaçkar Dağı 3.932 Metre

– Erciyes Dağı 3.917 Metre

Türkiye’nin dağları ve özellikleri, sınavlarda başarılı olabilmek adına mutlaka akılda tutulmalıdır.

Türkiye’nin Dağlarının Kıyıya Paralel Uzanmasının Sonuçları:

Türkiye’nin dağlarının kıyıya paralel uzanmasının sonuçları, maddeler halinde şu şekilde sıralanabilir:

• Delta oluşumu zordur

• Boyuna kıyı tipi oluşur

• Kıta sahanlığı dardır

• Falezler fazladır

• Kıyı kesiminde girinti ve çıkıntılar azdır. Körfez ve koylar bu nedenle azdır.

• Kıyı ve iç kesimler arasındaki ulaşım geçitlerle sağlanır. Bu nedenle de zordur.

• İklim farklılığı, kıyı ve iç kesimler arasında oldukça belirgindir.

• Yamaç yağışları vardır.

• Nüfus ve bitki örtüsü dağılımı sınırlarla belirlenmiş gibidir. İç kesimlerde farklılıklar söz konusudur

Türkiye’nin dağlarının kıyıya paralel uzanmasının sonuçları, sadece ülkemizde kıyıya paralel uzanan dağların bulunduğu yerlerde görülmektedir.

Türkiye’nin Dağlarının Kıyıya Dik Uzanmasının Sonuçları

Türkiye’nin dağlarının kıyıya dik uzanmasının sonuçları da maddeler halinde şu şekildedir:

• Kıyı ve iç kesimler arasında nüfus ve bitki örtüsü dağılımında bir denge vardır.

• Yamaç yağışları çok görülmez.

• Kıyı ve iç kesimler arasında ulaşım kolaydır. İklim farklılığı da çok yoktur.

• Falezler azdır.

• Kıyı kesimlerde girinti ve çıkıntılar, dolayısı ile de körfez ve koylar fazladır.

• Delta oluşumu kolaydır.

• Enine kıyı tipi oluşumu söz konusudur.

• Kıta sahanlığı geniştir

Türkiye’nin dağlarının kıyıyadik uzanmasının sonuçları,dağların kıyıyadik uzandığı bölgelerde görülmektedir. Türkiye’nin dağları konu anlatımı kapsamında bu bilgilere sahip olmak, soru çözümünde daha başarılı notlar almayı kolaylaştıracaktır.